Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ - Cột mốc quan trọng của người vùng cao

Thật ra Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ không được tổ chức vào một ngày cụ thể nào cả. Khác hẳn với những lễ hội khác của đồng bào dân tộc nơi vùng cao Yên Bái, chẳng hạn như Lễ hội Lồng tồng của người Tày ở Kiến Thành hay Lễ hội Xên Mường của đồng bào Thái – Mường Lò, Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ được tổ chức dành riêng cho một người mà thôi. Đây là nghi lễ đóng vai trò quan trọng trong nếp sống sinh hoạt xã hội, gia đình của người Dao nên sẽ được tổ chức khi người đàn ông trong gia đình đến tuổi trưởng thành.

Xem thêm: Lễ hội đình làng Dọc - Ngày hội đậm đà màu sắc của người Tày cổ

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ, hay còn gọi là Lễ Lập tịnh, đóng vai trò quan trọng và có ý nghĩa to lớn đối với mỗi người đàn ông sống tại những bản làng nơi vùng cao Tây Bắc. Đây là ngày họ được công nhận trưởng thành cả về mặt vật chất lẫn tinh thần nên rất được quan tâm và coi trọng. Theo quan niệm của người Dao Đỏ, đây là ngày lễ để người đàn ông của gia đình, dòng tộc nhận được sự công nhận của các vị thần linh và cả âm binh, đồng thời có thể bắt đầu theo nghiệp thầy cúng khi xong lễ.

Không chỉ là dịp công nhận sự trưởng thành của người đàn ông trong dòng tộc, Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ còn thể hiện đạo lý làm người, hướng mọi người đến cái thiện và luôn ghi nhớ công ơn to lớn của tổ tiên và phải biết nhớ về cội nguồn, gốc rễ của mỗi người. 

Chính vì lẽ này nên Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ đã trở thành một tục lệ phổ biến và bắt buộc đối với tất cả người đàn ông của dòng tộc. Họ rất coi trọng ngày lễ này và đặc biệt, ngay từ khi mới sinh ra thì những người đàn ông của gia đình, dòng tộc đã đều có mong muốn được tổ chức ngày lễ cấp sắc, được cấp sắc và cấp sắc bậc cao. 

Nếu có dịp đến với vùng cao Yên Bái và ghé đến nơi bản làng của đồng bào dân tộc Dao, bạn sẽ có cơ hội nghe những vị già làng kể lại truyền thuyết xoay quanh nghi lễ này. Tương truyền rằng trước kia, khi người Dao vẫn đang sinh sống yên bình nơi các triền núi thì bỗng dưng ma quỷ đua nhau xuất hiện và quấy rối. Chúng không chỉ ăn thịt các loại vật nuôi, gia súc, phá hoại mùa màng mà còn giết hại bà con nữa. Điều này đã khiến cho đời sống của người Dao rơi vào cảnh khốn cùng và nguy ngập. 

Không thể để yên cho lũ quỷ lộng hành chốn dương gian, Ngọc Hoàng đã sai quân lính nhà trời xuống trừ họa cho người Dao. Đáng tiếc thay, quân trời cứ tiêu diệt lũ quỷ ròng rã suốt ba tháng nhưng vẫn không thể đuổi hết chúng được. Thấy vậy, ngọc Hoàng bèn sai các vị thần truyền phép thuật cho những người đàn ông trong buôn làng, cấp cho họ một đạo sắc để cùng quân binh nhà trời xuống trần gian diệt trừ ma quỷ. 

Nhờ có sự đoàn kết giữa quân binh nhà trời và người trần mà lũ quỷ đã bị tiêu diệt sạch sẽ. Từ đó, để phòng lũ quỷ có ngày quay lại quấy phá, Ngọc Hoàng đã ban lệnh cấp sắc cho những người đàn ông làm chủ gia đình để họ có thể bảo vệ người thân và cả dòng tộc của mình. Chính từ lúc ấy, Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ đã ra đời và được bao thế hệ đồng bào dân tộc gìn giữ, lưu truyền cho đến tận ngày nay.

Là nghi lễ bắt buộc của cộng đồng, thế nên Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ sẽ được tổ chức theo phạm vi mở, có thể là cá nhân, nhiều cá nhân trong cùng một gia đình, dòng tộc. Hoặc họ cũng sẽ tổ chức lễ cùng lúc cho tập thể nhiều gia đình, dòng tộc và bản làng khác nhau nữa. Chính vì thế nên Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ cũng được phân chia thành nhiều cấp bậc khác nhau.

Trong Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ, bậc đầu tiên được cấp 3 đèn và 36 binh mã; bậc hai nhận 7 đèn và 72 binh mã; bậc ba có 12 đèn cùng 120 binh mã. Trong đó, lễ cấp sắc 3 đèn và 7 đèn phổ biến hơn vì phù hợp với điều kiện và mong muốn của nhiều gia đình. Riêng cấp sắc 12 đèn mang tính chất quy mô lớn, thường chỉ diễn ra khoảng 20 - 30 năm một lần.

Theo quan niệm của người Dao, cấp sắc càng cao thì người đó càng mang lại niềm tự hào to lớn cho gia đình và dòng tộc. Chính vì vậy, đàn ông Dao Đỏ luôn nỗ lực rèn luyện suốt đời để có thể được cấp những bậc sắc cao hơn, qua đó nâng cao vị thế của bản thân và gia tộc.

Trước lễ chính, các cặp vợ chồng trong gia đình sẽ chuẩn bị lễ vật chu đáo từ sớm. Các lễ vật thường bao gồm lợn, mía, hương, thóc, gạo cùng những vật dụng sinh hoạt quen thuộc như chăn, chiếu, ghế, chậu rửa... Tất cả đều phải chọn lựa kỹ lưỡng nhằm đảm bảo sự thành kính và trang nghiêm khi dâng lên thần linh.

Ngoài lễ vật do gia đình chuẩn bị, nếu muốn mở rộng quy mô buổi lễ, gia chủ có thể huy động sự đóng góp từ bà con, hàng xóm. Các gia đình tham dự sẽ mang thêm thực phẩm, lương thực để hỗ trợ phần tiệc sau lễ, bởi lượng khách mời trong Lễ cấp sắc thường khá đông đảo.

Người được cấp sắc cần tuân theo 10 điều cấm và 10 điều nguyện theo phong tục truyền thống trước khi lễ diễn ra. Một tuần trước lễ chính, họ phải tuyệt đối giữ gìn lời nói, không được cãi vã, chửi bậy, hay quan hệ vợ chồng. Những quy tắc này thể hiện sự tôn kính và linh thiêng của nghi lễ.

Lễ cấp sắc kéo dài liên tục 3 ngày 3 đêm, từ ngày 9 đến ngày 12 tháng Mười Một âm lịch. Tham gia hành lễ có 13 thầy cúng, gồm 3 thầy cả đến trước để hướng dẫn nghi thức và phân chia công việc, cùng 10 thầy thành viên sẽ đến vào hôm sau để cùng thực hiện nghi lễ.

Chuỗi nghi lễ trong Lễ cấp sắc được tổ chức liên tục với nhiều phần quan trọng như: Lễ đón thầy, Lễ dâng đèn, Lễ đưa các trò yết kiến Ngọc Hoàng, Lễ lên đàn cấp dấu, lễ đặt pháp danh (tên âm), Lễ rước hình mã, thu quân, đi trên đá nóng, hóa vàng và cấp bằng.

Suốt thời gian diễn ra Lễ cấp sắc, người Dao Đỏ còn tổ chức các điệu múa truyền thống mang đậm yếu tố tâm linh và lao động. Âm nhạc trầm bổng, cùng điệu Múa gậy, Múa lên hương, Múa rùa là lời khấn nguyện gửi đến tổ tiên, cầu cho cuộc sống bình an, mùa màng tươi tốt, bản làng ấm no.

TOP sản phẩm bán chạy nhất tháng 09/2025

slide 4 đến 6 of 10